Kunst met de geur van motteballen (Art smelling like mothballs)

Irene Verhiel (1991)
De Limburger, 24 August

Vierde expositie Keuzewerk in provinciehuis Maastricht

Grensoverschrijdend is het uitgangspunt van de tentoonstelling die op dit moment in het provinciehuis in Maastricht te zien is. Het is de vierde expositie in de reeks Keuzewerk, waarbij steeds een ander museum uit de provincie de samenstelling verzorgt.

Ditmaal was Anke van der Laan, conservator van de Stadsgalerij Heerlen, aan de beurt. Met het oog op het opengaan van de grenzen in de loop van 1992, selecteerde zij kunstenaars uit het Euregionale gebied die hier nog niet zo bekend zijn. Met werk van Martha Laugs, Egied Simons, Norbert Heyers en Frank Halmans koos zij voor kwaliteit.
Van de vier exposanten is Martha Laugs de enige die geen installatie presenteert, maar een reeks van grappige collage-achtige beelden. Het verband tussen al die losse objecten is goed zichtbaar: het gaat steeds om composities van stenen en foto's die op fragiele standaards van betondraad geplaatst zijn. Daardoor komt het beeld op ooghoogte van de kijker, die het zo gemakkelijk van alle kanten kan bekijken.

Wolkenkrabbers
In het werk van Laugs draait het om bouwen. En bouwen, dat doe je met de ruwe opengewerkte betonnen stenen. Wie door de holtes in de stenen kijkt, ziet op de achtergrond foto's van hoge gebouwen, wolkenkrabbers die met deze stenen gebouwd zijn. Laugs speelt met het contrast tussen de open vorm van de steen en het massieve gebouw dat daarmee geconstrueerd kan worden.
Regelmatig verwijst ze in haar werk, met titels als American sculptures en Manhattan, naar het moderne Amerika. De enorme flatgebouwen doen denken aan de skyline van New York, San Francisco of Los Angeles. Laugs plaatst ook andere typische Amerika-symbolen in de stenen: coca colaflesjes en Mickey Mouse-poppetjes.
Mooi is het werk Schwankendes Glück. Het bestaat uit twee wat scheve torens, gebouwd van een paar stenen op elkaar. Tussen de torens hangt een katrol, waaraan via magneten een hoefijzer zweeft. Het hoefijzer is de aarde. Daaronder ligt de beker met de dobbelstenen klaar. Het spel om het geluk kan beginnen.

Mollen
De overige kunstenaars exposeren met installaties. Egied Simons heeft daarbij het best ingespeeld op de ruimte die hij in het provinciehuis ter beschikking kreeg.
Tegen een wand van de ruimte prijkt een grote kleurenfoto van een grasveld. Eens mooi groen, maar nu overhoop gehaald door een legertje mollen. Op de vloer voor de foto heeft Simons de molshopen tastbaar gemaakt, door er een paar plakken beton uit te storten.
Zijn werk ligt naast de ramen van het gouvernement die uitzicht bieden op de Maas en de Observant, een door mensenhanden gemaakte berg, ontstaan door mergelwinning uit de gangen van de Sint Pieter. Simons heeft datgene wat hij buiten zag, verwoord in zijn installatie.

Cirkel
De Duitser Norbert Heyers maakte een installatie van acht grote vierkante raamwerken, op een rijtje achter elkaar hangend en ongeveer een meter boven de grond zwevend. De raamwerken zijn bespannen met wit plastic, maar in elk van de ramen is een vierkant of driehoek opengelaten.
Wie tussen de raamwerken doorwandelt, merkt dat die openingen steeds een stukje verspringen. Zou je de werken naast elkaar leggen, dan zou je zien dat de openingen het patroon van een cirkel vormen, vandaar ook de titel van het werk Spirale. Maar probleem is dat je het geheel niet kunt overzien, omdat de werken nu eenmaal achter elkaar hangen. Dat de uitsparingen samen een cirkel vormen, is iets wat de oplettende kijker alleen in gedachten, in zijn hoofd, kan zien.

Veilig
Ook Frank Halmans doet een beroep op het voorstellingsvermogen van de kijker. Op acht tafels heeft hij een paar kaartjes geprikt, waarop een reisroute is uitgestippeld. Het gaat om imaginaire reizen, reizen in gedachten. Dat is veilig, want je hebt alles in de hand. Het voorkomt teleurstellingen en gevoelens van vervreemding. Het is ook niet eenmalig; je kunt de reis steeds weer opnieuw beleven.

Halmans probeert gedachten vast te houden, te bewaren, te conserveren. Daarvoor verzon hij een prachtig beeld: vier glazen vitrines waarin kunstmatig licht is aangebracht en waaruit een sterke geur opstijgt. De geur van grootmoeders kleerkast, de geur van motteballen. En iedere gehaaste ambtenaar die door de gangen van het provinciehuis snelt, op weg naar de volgende vergadering, zal door die doordringende geur even worden bevangen door het werk van Halmans.

De tentoonstelling Keuzewerk 4 in het gouvernement, Limburglaan 10 in Maastricht, is nog te zien tot en met 4 oktober. Openingstijden: maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 17.00 uur.